Dinim Yaşasın Diye, Gülümseyerek Öleceğim” Diyen Âlim: Şeyh Yusuf el-Karadavî

Ahmed Karaduman | Söz&Kalem Dergisi

Dünya hayatının hiçbir kazancı daimî değildir. Ne insanın taşıdığı hayat ne de bu dünyada sahip olduğumuz maddi güzellikler. Bu dünyada kaybedilen en değerli şey insan olsa gerek. İnsanlar içerisinde de ümmete mal olmuş, Peygamberin müjdesine nail olmuş şahsiyetleri kaybetmektir.

Ümmet olarak bu ay, İslam dünyasının tanınmış âlimlerinden mücahid, müctehid, davetçi Şeyh Yusuf el-Karadavi’yi kaybettik. İslam dünyasının her sorununa bir çocuk gibi koşan, var olan sorunlara çözüm arayan, mazlumun elinden tutan ve Hasan el-Benna’nın en son öğrencilerinden olan bir âlimi kaybettik.

Şeyh Yusuf el-Karadavi 1926 yılında Mısır’ın Ğarbiye ilinin Şafturkudur köyünde doğdu. Doğduğu köy, Mısır’da en son vefat eden sahabe Abdullah b. Zübeydi’nin medfun olduğu köydür. Dindar ve fakir bir ailede doğan Şeyh Yusuf, küçük yaşlarda babasını kaybeder.

Dokuz yaşında Kur’an’ı Kerimi ezberleyen Şeyh Yusuf daha sonra tüm eğitim sürecini Ezher’e bağlı kurumlarda okudu. Lise yıllarında arkadaşlarının İmam Hasan el-Benna’nın sohbetine gidiyoruz demesiyle arkadaşlarına eşlik etti ve daha önce hep ismini duyduğu Hasan el-Benna’yla görüşme ve dinleme fırsatı buldu. Hasan El Benna’nın sohbetlerine gidip gelmesi vesilesi ile sonraları Şeyh Yusuf, İhvan’ın gençlik derneğini arar ve onlara üye olur.  İhvan üyeleri kendisindeki ilmi ve hitabeti fark edince onu sohbet halkalarına davet eder ve Mısır’ın birçok köyüne sohbetler yapması için gönderilir.

Çok genç yaşta davet ve irşat çalışmalarına katılan Şeyh Yusuf el-Karadavi herkes tarafından sevilen bir şahsiyetti. Gerek irşat çalışmaları gerekse de kaleme aldığı yazı ve şiirleri ile akranları tarafından da sevilen ve değer gören biriydi. 1953 yılında ilahiyat eğitimi aldığı Ezher’den mezun oldu. 1958 yılında Yüksek Arap Dili Araştırmaları Enstitüsü'nden dil ve edebiyat konusunda lisans aldı. Usul-u Din Fakültesi, Kur'an ve Sünnet İlimleri bölümünde master yapan Karadavi, doktorasını da 1973 yılında aynı fakültede tamamladı. Karadavi’nin doktora konusu "Zekât ve zekâtın toplumsal sorunların çözümündeki yeri" başlıklı tezidir.

İmam Hasan el-Benna’nın şehadetinde kısa bir süre önce İngiliz işgaline karşı düzenlenen programın düzenleyicisi olmak suçlamasıyla tutuklanan Şeyh Yusuf cezaevinde Muhammed Ğazzali ve Mehdi Akif’le tanıştı.

Yusuf el-Karadavi ilk eserini 1960 yılında “İslam’da Helal ve Haram” adıyla neşretti. Mısır’da kaldığı süre boyunca iki kere tutuklandı. Gençlik yıllarında ilimle iştigal ederken İslam toplumunun sorunlarında uzak kalmadı.

1961 yılında girdiği bir sınavda aldığı başarı vesilesi ile Katar’a gider. 1977 yılında Katar Üniversitesi bünyesinde İslami İlimler Fakültesi kurar ve o bölümün başkanlığını yapar.  Bu süreçten sonra ilmi çalışmalarını Katar’da yürütür.

Bu süreçte Kur’an ve Sünnet Enstitüsü kurdu. 2004 yılında ise İslam dünyasının en büyük ilmi kuruluşu olan Dünya Âlimler Birliği’ni kurar ve 2018’e kadar birliğin başkanlığını yapar.

Dünya Âlimler Birliği vesilesi ile İslam dünyasının yaşadığı krizlerle mücadele etme noktasında ciddi çalışma ve görüşmelerde bulunur. Özellikle İslam dünyasının en sıcak konularından biri olan Şii-Sünni çatışmasını sonlandırmak için “Takrib” kurumunda ciddi girişimlerde bulundu fakat kendisinin ifadesiyle karşı tarafın farklı tasarruflarından ötürü çekilmek zorunda kaldı.

İslam dünyasının tüm sorunlarıyla birebir ilgilendi. Özellikle Avrupa’daki azınlıklar ilgili kafa yordu ve Avrupa Fetva Kurulunu kurdu. Orada yaşayan azınlık Müslümanların sorunların çözüm üretmeye çalıştı.

Filistin davasına olan bağlılığı ise en belirgin yönüydü. İstişhadi eylemlerin cevazını veren ilmi kişiliklerden biriydi. Filistin’deki İslami hareketlerin danıştığı ender şahsiyetlerden biriydi. Hamas’a verdiği açık destekten ötürü 1999 yılında ABD’ye girişi yasaklandı.

Arap Baharında halkların yanında oldu ve halkların özgürlüklerini elde etmesi ve ilerlemesi için çağrılarda bulundu. Tüm bu sorunlarla uğraşırken ilmi çalışmalarında duraksama yaşanmadı. Fetvalar kitabıyla güncel fıkhi meselelere çözüm aradı.

Kendisi İhvan’ın terbiyesiyle büyüdü ve vefat edene kadar kendini bir ihvan ferdi olarak gördü. Şeyh Karadavi, İslam dünyasının kabul gördüğü şahsiyetlerden biriydi. Son anına kadar hakkı haykırmaktan vazgeçmedi. Kendisi bu sabit duruşunu kaleme aldığı şiirle şu şekilde ifade ediyor:

Ellerime prangaları vursan

Sırtıma kamçılasan

Boynuma bıçağı da dayasan

Bir saniye bile düşüncemi engelleyemezsin

İmanımı ve kalbimdeki nuru söndüremezsin

Nur kalbimdedir

Kalbim de Rabbim kudretindedir

Benim destekçim Rabimdir

İnancıma bağlı yaşayacağım

Ve dinim yaşasın diye gülümseyerek öleceğim…

Evet, ölümü bile düşmanı rahatsız etti. Doğduğu, yetiştiği ve okuduğu memleketinde cenaze namazını bile kıldırtmadılar. Öldükten sonra bile onu “terör listesine” aldılar.

Aslan gibi yaşadı, aslanlar gibi uğurlandı

Şeyh Yusuf hayattayken kendisi hakkında eser yazılmış nadir İslami şahsiyetlerden biridir. Tüm bu yoğunluğuna rağmen arkasında 150’den fazla eser bıraktı.

Şeyh Yusuf el-Karadavi 26 Eylül 2022 tarihinde Katar’da vefat etti ve orada defnedildi. Hicri takvime göre tam 100 yıl yaşadı.

Şeyh Yusuf el-Karadavî’de kendinden önceki âlimler gibi görevini yaptı ve ahiret hayatına irtihal etti. Ondan önceki ulema gibi ümmetin uyanışı için çabaladı ve gayret etti. O da kendisinden önceki âlimler gibi düşüncelerinde ve eylemlerinde bazen yanlış yapmış olabilir. Fakat müçtehidin hatasının bile kendisi için, cehdinden kaynaklı bir sevap olduğu inancını taşıyan insanlar olduğumuzdan şu hususa dikkat etmemiz gerekir:

Bizde (Ehli Sünnet)’te şahıslar masum değildir. Bizde masum (hatasız) olan tüm bir ümmettir. Şahıslar hata edebilir fakat ümmet olarak hatadan korunmuş bir ümmetiz. Onun için şahısları değerlendirirken hatasız kılma veya küçük hatadan ötürü tümüyle reddetme girişiminde bulunmayalım. Biz de sözü mutlak kabul edilen Peygamber efendimizdir. Onun dışındakiler İslam’ın süzgecinden geçirilir.

Rabbim kendisine rahmet eylesin. Eserlerini, talebelerini ona sadaka-ı cariye kılsın.

Allah’a emanet olun.