Gitmeden Öğren sayfamızda bu ay Hafızlar ülkesi olarak bilinen, büyük bir bölümü çölle kaplı, batı Afri ...
Gitmeden Öğren sayfamızda bu ay Hafızlar ülkesi olarak bilinen, büyük bir bölümü çölle kaplı, batı Afrika’nın güzel ülkesi Moritanya’yı tanıtmaya çalışacağım. Moritanya’nın Batısında Atlas Okyanusu, Güney Batısında ise Senegal yer almaktadır. Moritanya, dünyanın en büyük 29’üncü ülkesidir. Ülke bayrağında yeşil renk İslam’ı temsil ederken, sarı renk ise sahra çölünü temsil etmektedir. Moritanya’nın nüfusu 4 milyonu aşmaktadır ve nüfusun yüzde yüzü Müslümandır.
Moritanya ekonomisi tarım, hayvancılık ve maden işletmeciliğine dayanır. Ekonomide hayvancılığın önemli yer tutması ve toplumun büyük bir kesimin hayvancılık ile uğraşması insanların beslenme tarzına da yansımıştır, Moritanya’da kişi başına et tüketimi 30 kilograma ulaşır ve bu oran Batı Afrika ülkeleri arasındaki en yüksek orandır.
Resmi adı Moritanya İslam Cumhuriyeti olan ülkenin resmi dili Arapçadır. Fakat Fransız sömürüsü altında iken resmi dil ilan edilen Fransızca, günümüzde okul, iş ve ticaret gibi birçok farklı alanda kullanılmaktadır. 8. yüzyılda bölgeye gelen Müslüman tüccarlar, yerel yapılanmalarla güçlü ilişkiler kurmuştur. Bu yüzyıldan sonra Gana krallarının Müslümanların bölgede barınmasına izin vermesi, Berberi kabilelerin Müslüman oluşu ve dinî-tasavvufi hareketler, Moritanya’nın büyük oranda Müslümanlaşmasını sağlamıştır.
Fransız sömürge birlikleri Moritanya’ya ilk olarak 1854 yılında girmiş fakat iç bölgeleri kontrol altına almaları ancak 20. yüzyılın başlarında gerçekleşmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında başlayan bağımsızlık hareketleri 10 yıl kadar sürmüş ve ülke önce 28 Eylül 1958’de Moritanya İslam Cumhuriyeti adı ile Fransa’ya bağlı özerk bir bölge statüsü kazanmış, 28 Kasım 1960’ta da aynı isimle bağımsızlığını ilan etmiştir.
1961 yılında ülkenin ilk devlet başkanı olan Muhtar Veled Dâde döneminde, eski İspanyol Sahrası’nın (Batı Sahra) ele geçirilmesi için Fas ile mücadeleye girişilmiş fakat başarılı olunamamıştır. 14 Kasım 1975’te Madrid’de imzalanan anlaşmayla İspanya’nın Batı Sahra’dan çekilmesinden sonra, Nisan 1976’da, bölge Fas ile Moritanya arasında paylaştırılmıştır. Muhtar Veled Dâde’nin 1978’de askerî darbe ile devrilmesinden sonra siyasi istikrarı sağlayamayan ve pek çok darbe, hükümet değişikliği ve iç çatışmalara sahne olan Moritanya, son yıllarda siyasi ve ekonomik açıdan daha istikrarlı bir görüntü çizmektedir.
2009-2019 yılları arasında devam eden Muhammed Veled Abdülaziz döneminin ardından, 2019 yılı Haziran ayında yapılan son seçimlerde aldığı %52’lik oyla başkanlık görevine gelen Muhammed Veled Gazvani, 2008-2018 yılları arasında Genelkurmay Başkanı, 2018-2019 yılları arasında da Savunma Bakanı olarak görev yapmıştır.
Yüzde 98’i çöllerle kaplı Moritanya’nın gezilecek yerleri de oldukça mütevazidir. Eski bir balıkçı kasabası olan başkent Nuakşot’ın, alışveriş için gidilebilecek en ünlü yerlerden biri olan Grand Market, ülkeye özgü el emeği ürünlerin, çeşitli gıda ürünlerinin ve geleneksel giysilerin satıldığı büyük ama ekonomik bir yerel pazardır.
Ülkede yapılan kazı çalışmalarından çıkarılan arkeolojik eserlerin ve etnografik koleksiyonların sergilendiği Moritanya Ulusal Müzesi, ülke tarihi ve kültürel dokusu hakkında az bilinen pek çok şeyi öğrenebileceğiniz bir yerdir.
Etkileyici mimarisiyle ülkeye gelen turistleri cezbeden İbn Abbas Camii, Moritanya’nın görülmeye değer tarihi yapılarındandır. Moritanya'nın başkenti Nuakşot'ta bulunan ve 1963 yılında inşa edilen cami başkent Nuakşot'ta inşa edilen ilk camidir. Cami; Fas mimarisine benzediği için Mağribi, minaresi ise Suudi Arabistan tarafından sağlanan destekle inşa edildiği için de Suudi olarak da isimlendirilmektedir. İbn Abbas Camii, ülkedeki Müslümanların önemli ibadet noktalarından olmuştur.
Moritanya’da Lübnan mutfağı oldukça yaygındır. Güneyinde balık ve pilav çok tüketilirken, Kuzey kesimlerinde daha çok et ve kuskus tüketilmektedir. Moritanya’nın en bilinen yöresel yemeklerinden biri de Mahfe’dir. İçinde yer fıstığı da bulunan ve bamya ile domates sosunun da eklenmesiyle hazırlanan Mahfe, görünüm itibariyle et güvece benzemektedir. Harira çorbası ise çeşitli bakliyatlar ve sebzelerin yanı sıra et eklenerek yapıldığından çok doyurucu bir yemektir. Harira, Afrika Kıtası’nda çoğunlukla Ramazan aylarında oruç açılırken içilmektedir. Deve sütünden yapılan Zirg ve Nane Çayı ise ülke de en çok tercih edilen içecekler arasındadır.
Moritanya’da birçoğumuza ilginç gelen adetler vardır. Bunların başında ise şişman kadının güzel sayılması geliyor. Kızlar evlenmeden önce şişmanlama kamplarına gidiyor ve burada kilo almaya çalışıyorlar. Moritanya hakkındaki bir diğer ilginç bilgi ise ülkenin neredeyse yarısının hafız olmasıdır. Ülkede çocuklar erken yaşlarda Kur’an-ı Kerim eğitimine başlıyor ve tahta tabletlerde aldığı eğitim ile kısa sürede hafız oluyor. Ayrıca Moritanya’da gelen misafirlere 3 gün boyunca nereli olduğu sorusunun sorulmaması da ilginç adetleri arasında sayılır.
Ülkenin para birimi Moritanya Ugiyasıdır. Kasım 2020’de 10 Ugiya, yaklaşık 2 buçuk TL’ye denk gelmektedir. Moritanya’ya gitmek isteyen Türkiye vatandaşlarının vize alması gerekmektedir. Ancak ülkenin sınır kapılarında ücreti ödendiği takdirde Türkiye vatandaşlarına vize verildiğini de hatırlatmakta fayda var.
Çöl ve Okyanus ülkesi, hafızlar diyarı Moritanya’yı sizlere tanıtmaya çalıştım. Bir başka yazımda bambaşka diyarlarda görüşmek dileğiyle.
Yazıyı videolu haliyle izlemek için:
https://www.youtube.com/watch?v=dNWQ9LlGVq0&list=PLHN2o3HOFUTfsMRzzLZEAQyICB7NAl6dx&index=10
Söz&Kalem | Muhsin Şenol